O psychoterapii

1. Psychodynamiczne

• Skupia się na nieświadomych procesach, konfliktach wewnętrznych i relacjach z dzieciństwa.

• Celem jest uświadomienie ukrytych motywów i wzorców zachowań.

• Nieświadomość jako źródło problemów. Terapia zakłada, że wiele trudności emocjonalnych wynika z nieświadomych konfliktów wewnętrznych, często ukształtowanych w dzieciństwie.

• Relacja terapeutyczna jako lustro Relacja z terapeutą odgrywa kluczową rolę — pacjent może „odgrywać” dawne wzorce relacyjne (tzw. przeniesienie), które są analizowane i rozumiane w bezpiecznej przestrzeni.

• Analiza mechanizmów obronnych. Terapeuta pomaga pacjentowi rozpoznać, jak chroni się przed trudnymi emocjami (np. poprzez wyparcie, racjonalizację), i jakie są tego konsekwencje.

• Wolne skojarzenia i eksploracja wewnętrznego świata. Pacjent jest zachęcany do swobodnego mówienia o myślach, snach, fantazjach, co pozwala dotrzeć do ukrytych treści psychicznych.

2. Poznawczo-behawioralne (CBT)

• Zakłada, że nasze myśli wpływają na emocje i zachowania.

• Terapia koncentruje się na zmianie nieadaptacyjnych schematów poznawczych.

• Często krótkoterminowa, nastawiona na konkretne cele.

1. Ustrukturyzowany przebieg terapii

• Terapia ma jasno określone cele i ramy czasowe (często 8–20 sesji).

• Na początku ustala się problem, cele terapii i plan działania.

• Każda sesja ma określoną strukturę: przegląd tygodnia, praca nad tematem, zadania domowe.

2. Związek między myślami, emocjami i zachowaniami

• CBT zakłada, że negatywne myśli prowadzą do trudnych emocji i nieadaptacyjnych zachowań.

• Terapeuta pomaga pacjentowi identyfikować zniekształcenia poznawcze (np. katastrofizowanie, myślenie czarno-białe) i je korygować.

3. Zadania domowe

• Kluczowy element terapii — pacjent ćwiczy nowe sposoby myślenia i działania między sesjami.

• Mogą to być dzienniki myśli, eksperymenty behawioralne, ćwiczenia relaksacyjne.

4. Nauka umiejętności

• CBT uczy konkretnych strategii radzenia sobie, np. technik relaksacyjnych, asertywności, rozwiązywania problemów.

• Celem jest samodzielność pacjenta po zakończeniu terapii.

5. Monitorowanie postępów

• Regularna ocena efektów terapii — np. za pomocą kwestionariuszy, skal nastroju.

• Terapia jest elastyczna, ale oparta na dowodach naukowych.

3. Humanistyczno-egzystencjalne

• Podkreśla indywidualność, wolność wyboru i dążenie do samorealizacji.

• Skupia się na teraźniejszości i autentycznym kontakcie terapeuty z pacjentem.

• Egzystencjaliści, jak Viktor Frankl, kładą nacisk na sens życia jako kluczowy motyw działania.

• Człowiek jako centrum uwagi. Terapia koncentruje się na subiektywnym doświadczeniu klienta, jego wartościach, emocjach i dążeniu do samorealizacji.

• Autentyczna relacja terapeutyczna. Terapeuta nie jest „ekspertem od naprawiania”, lecz towarzyszem w procesie odkrywania siebie. Kluczowe są:

  • bezwarunkowa akceptacja,

  • empatia,

  • autentyczność.

• Tu i teraz. Terapia skupia się na bieżących przeżyciach i emocjach, choć przeszłość może być analizowana jako źródło wglądu.

• Wolność i odpowiedzialność. Człowiek jest wolny, ale ponosi odpowiedzialność za swoje wybory. Terapia pomaga zrozumieć, jak żyć zgodnie z własnymi wartościami.

• Sens życia i egzystencjalne pytania Podejście egzystencjalne koncentruje się na takich tematach jak:

  • śmierć,

  • samotność,

  • wolność,

  • sens istnienia.

4. Systemowe

• Koncentruje się na relacjach w rodzinie lub grupie.

• Zakłada, że problemy jednostki wynikają z dynamiki systemu, w którym funkcjonuje.

• Często stosowane w terapii rodzinnej i par.

• Człowiek jako część systemu. Problemy jednostki są rozumiane jako wynik zakłóceń w systemie relacji, a nie jako „wina” tej osoby.

• System jako całość. Zmiana jednego elementu (np. zachowania dziecka) wpływa na cały system (np. dynamikę rodziny).

• Brak szukania winnych. Terapeuta nie ocenia, nie szuka „problematycznej osoby”, lecz bada wzorce komunikacji i zależności.

• Cykliczność i sprzężenia zwrotne. Zachowania członków systemu wzajemnie się wzmacniają — np. im bardziej rodzic kontroluje, tym bardziej dziecko się buntuje, co z kolei nasila kontrolę.

5. Główne zasady pracy w terapii Gestalt

• Tu i teraz. Terapeuta koncentruje się na tym, co dzieje się w danym momencie — nie analizuje przeszłości w oderwaniu, lecz bada jej wpływ na obecne doświadczenia.

• Świadomość jako uzdrawiająca siła. Klient jest zachęcany do uważnego obserwowania swoich reakcji, emocji i myśli — bez oceniania, z ciekawością.

• Odpowiedzialność za siebie. Terapia wspiera w przejęciu odpowiedzialności za własne wybory, emocje i działania — bez obwiniania innych czy szukania winnych.

• Kontakt i relacja. Relacja terapeutyczna jest autentyczna i partnerska. Terapeuta może dzielić się swoimi odczuciami, jeśli to wspiera proces klienta.

6. Podejście integracyjne / integratywne

• Łączy elementy różnych podejść, dostosowując terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta. To najbardziej elastyczny i spersonalizowany styl pracy — jakby terapeuta miał do dyspozycji cały zestaw narzędzi i wybierał te, które najlepiej pasują do konkretnego klienta i jego sytuacji. Nie trzyma się jednej szkoły, lecz łączy elementy różnych nurtów, takich jak poznawczo-behawioralny, psychodynamiczny, humanistyczny, systemowy, itd.

• Coraz bardziej popularne w nowoczesnej psychoterapii.

Jak wygląda sposób pracy w podejściu integracyjnym / integratywnym?

1. Indywidualne dopasowanie

• Terapia jest „szyta na miarę” — terapeuta analizuje potrzeby klienta i dobiera techniki, które będą najbardziej skuteczne.

• Może to być np. praca nad przekonaniami (CBT), eksploracja relacji z dzieciństwa (psychodynamiczna), czy budowanie autentyczności (humanistyczna).

2. Elastyczność metod

• Terapeuta nie ogranicza się do jednej teorii — może zmieniać podejście w zależności od etapu terapii, rodzaju trudności czy osobowości klienta.

3. Relacja terapeutyczna jako fundament

• Bez względu na techniki, kluczowa jest bezpieczna, wspierająca relacja z terapeutą.

• Podejście to czerpie z humanistycznych wartości: empatii, akceptacji, autentyczności.

4. Wielowymiarowe spojrzenie na problem

• Uwzględnia nie tylko objawy, ale też kontekst społeczny, rodzinny, kulturowy i osobowościowy.

• Może integrować pracę z ciałem, emocjami, myślami i relacjami.

Najczęściej stosowane techniki psychoterapeutyczne:

🧠 Techniki poznawczo-behawioralne (CBT)

• Rekonstrukcja poznawcza (zmiana negatywnych przekonań)

• Ekspozycja (konfrontacja z lękiem)

• Zadania domowe 

• Trening relaksacyjny (oddech, progresywna relaksacja)

• Odgrywanie ról (ćwiczenie nowych zachowań)

🧩 Techniki psychodynamiczne

• Wolne skojarzenia

• Analiza przeniesienia i przeciwprzeniesienia

• Interpretacja snów

• Praca z mechanizmami obronnymi

• Eksploracja relacji z dzieciństwa

🌱 Techniki humanistyczno-egzystencjalne

• Dialog egzystencjalny (rozmowy o sensie, wartościach)

• Empatyczne słuchanie

• Praca z autentycznością

• Technika pustego krzesła (Gestalt)

• Focusing (świadomość doznań cielesnych)

🏠 Techniki systemowe

• Genogram (mapa relacji rodzinnych)

• Pytania cyrkularne (pokazujące różne perspektywy)

• Zmiana ról w rodzinie

• Interwencje komunikacyjne

• Praca z granicami systemu

🎭 Techniki prowokatywne

• Humor i wyolbrzymienie przekonań klienta

• Ironia i absurd jako narzędzie zmiany

• Życzliwa konfrontacja

• Wzmacnianie zasobów poprzez kontrast

🧘‍♀️ Techniki trzeciej fali CBT

• Mindfulness (uważność)

• ACT – akceptacja i zaangażowanie

• Terapia schematów

🎨 Techniki kreatywne i ekspresyjne

• Terapia narracyjna (praca z historią życia)

• Terapia ruchem i tańcem

• Psychodrama